در کشور لیتوانی تحصیل برای کودکان 7 تا 16 ساله اجباری و رایگان است. سیستم آموزش و پرورش در پیش از ورود به آموزش عالی به پنج دوره تقسیم میشود:
1- کودکستان: کودکان میتوانند از بدو تولد تا ۶ سالگی و پیش از شروع آموزش اجباری، در مقطع کودکستان شرکت کنند. کلیه موسسات کودکستانی، برنامه های آموزشی خود را با رعایت ضوابط و برنامه های مصوب وزارت آموزش و علوم این کشور تهیه و اجرا می کنند. آموزش کودکستان به زبان‌های دیگر، در مؤسساتی که برنامه‌های آموزشی اقلیت‌های قومی را ارائه میکنند، امکان پذیر است.
2- پیش از دبستان: آموزش پیش از دبستان از 6 تا 7 سالگی اجباری است. برنامه آموزشی پیش از دبستان بر اساس برنامه درسی عمومی یکساله که توسط وزارت آموزش و علوم مصوب میشود، انجام میگیرد. آموزش پیش از دبستان به زبان‌های دیگر، در مؤسساتی که برنامه‌های آموزشی اقلیت‌های قومی را ارائه میکنند، امکان پذیر است.
3- دبستان: بر اساس قانون آموزش، کودکانی که به سن 7 سال رسیده اند باید مقطع اول آموزش را آغاز کنند. در صورت تمایل والدین و اگر كودك برای تحصیل در برنامه آموزشی ابتدایی آمادگی کافی را داشته باشد، آموزش را میتوانند زودتر آغاز كنند. مدت زمان دوره ابتدایی چهار سال است و سیستم های آموزشی مونته سوری[1]، والدورف[2] و سوزوکی[3] را می توان انتخاب کرد.
4- متوسطه اول: پس از اتمام تحصیلات ابتدایی، دانش آموزان برنامه 6 ساله آموزش متوسطه را آغاز می کنند. برنامه آموزش متوسطه از دو دوره تشکیل شده است.
دوره اول: یک دوره چهار ساله آموزشی شامل کلاس های پنجم تا هشتم
دوره دوم: یک برنامه دو ساله آموزشی شامل کلاس های های نهم و دهم می باشد.
دانش آموزان میتوانند آموزش زبان دوم را در کلاس پنجم آغاز کنند و درکلاس ششم یادگیری زبان دوم اجباری می باشد.
5- متوسطه دوم: تحصیلات متوسطه دوره دوم اجباری نیست و معمولا دو سال طول می کشد (کلاس یازدهم و دوازدهم). دانش آموزان در این مقطع، طبق برنامه های آموزش فردی تحصیل می کنند یعنی دانش آموزان می توانند برنامه های آموزشی متناسب با ارزش ها، جهان بینی، اعتقادات مذهبی و دیدگاه های فلسفی خود را انتخاب کنند. در این مقطع، مدارس طبق برنامه های خاص خود عمل می کنند.
آموزش دانش‌آموزان خارجی
دانش آموزانی که بخشی و یا تمام آموزش ابتدایی و متوسطه را در خارج از کشور یا در لیتوانی به پایان رسانده اند، حق انتخاب نوع مدرسه خود را دارند (برای شهروندان رایگان است). مدارس، دانش آموزانی که بخشی از برنامه آموزشی بین المللی و یا تمامی آن را گذرانده اند را پذیرش میکنند و در صورتیکه دانش آموز مدرک آموزشی بین المللی نداشته باشد، مدرسه ممکن است شرایطی را برای مطابقت برنامه های آموزش عمومی ابتدایی و متوسطه برای دانش آموز تعیین کند. مدارس برای آن دسته از دانش آموزانی كه بخشی از برنامه آموزش بین المللی را گذرانده اند و یا آن را به اتمام رسانده اند، در صورت لزوم برنامه آموزش فردی تهیه می كند. همچنین یک دوره زمانی برای سازگاری دانش آموزان از سوی مدارس در نظر گرفته میشود. اگر دانش آموز بتواند در طول این دوره به سطح رضایتمندی از دانش و مهارت برسد، مدرسه برنامه آموزشی و کمک آموزشی وی را ارائه می کند. همچنین مدارس نیازسنجی برای یادگیری زبان لیتوانیایی را انجام میدهد و برای دانش آموزانی كه زبان لیتوانیایی نمی دانند و یا دانش کمی از آن دارند، یك دوره (به مدت یك سال تحصیلی و یا کمتر) یادگیری را برنامه ریزی می کند.
دانش آموزان با نیازهای ویژه آموزشی
اکثر دانش آموزان با نیازهای خاص آموزشی در مدارس عمومی همراه با همسالان خود از طریق آموزش فراگیر آموزش می بینند. آموزش عمومی، فنی و حرفه ای و سایر برنامه ها برای این دانش آموزان متناسب با شرایطشان سازگار شده اند. این دانش آموزان می توانند برنامه های آموزشی خود را در مدت زمان کوتاه تر یا طولانی تر از زمان مقرر به پایان برسانند. دانش آموزان با نیازهای بیشتر، می توانند در مدارسی که برای این هدف طراحی شده اند تا سن 21 سالگی تحصیل کنند.
آزمون پایان دوره متوسطه
پس از اتمام دوره آموزش متوسطه، فارغ التحصیلان در امتحان پایان دوره متوسطه شرکت میکنند. دانش آموزان باید در دو آزمون شرکت کنند. یک آزمون اجباری به زبان لیتوانیایی و یک آزمون انتخابی است. امتحانات به صورت متمرکز، توسط مرکز آزمون وزارت آموزش و علوم این کشور برگزار می شود.
تحصیلات تکمیلی
اگرچه لیتوانی یکی از کوچکترین کشورهای قاره اروپا با جمعیتی کمتر از 3 میلیون نفر است اما بیش از 30 موسسه آموزش عالی در این کشور وجود دارند که صدها رشته تحصیلی به زبان انگلیسی برای دانشجویان بین المللی ارائه می کنند. لیتوانی با فرهنگ منحصر به فرد و موسسات مدرن آموزشی خود، مقصد مناسبی برای دانشجویانی است که به دنبال تحصیل در خارج از کشور هستند. در سیستم آموزشی این کشور همانند سایر کشورهای اروپایی بین دانشگاه و کالج که اغلب تحت عنوان “دانشگاه های علوم کاربردی” نامیده میشوند، تمایز وجود دارد. مدارک اعطا شده از سوی دانشگاههای کشور لیتوانی در سراسر اروپا و در سطح جهانی معتبر هستند. در میان رتبه بندی برترین دانشگاه ها، همواره نام دانشگاه ویلنیوس و دانشگاه فنی ویلنیوس گدیمیناس (در پایتخت کشور) و دانشگاه صنعتی کاوناس (در دومین شهر بزرگ لیتوانی) دیده میشود. بر اساس رتبه بندی QS در سال 2021، دانشگاه لیتوانی رتبه 423، دانشگاه فنی گدیمیناس ویلنیوس رتبه 651، دانشگاههای صنعتی کاوناس و ویتاوتاس مگنوس رتبه 801 را به خود اختصاص دادهاند.
یکی از مزایای قابل توجه برای دانشجویانی که تحصیل در لیتوانی را انتخاب میکنند هزینه پایین زندگی در این کشور است. هزینه اقامت دانشجویی در این کشور در حدود 100 یورو در ماه است و دانشجویان به راحتی میتوانند با بودجه 500 یورو یا کمتر در ماه هزینه خورد و خوراک، کتاب و فعالیتهای تفریحی خود را تامین کنند.
لیتوانی کشوری با اقتصاد مدرن و تفکر جهانی است و بسیاری از شرکت های بین المللی در این کشور دفتر دارند. اگرچه زبان انگلیسی به ویژه در میان جوانان رایج است اما مهارت صحبت کردن به زبان لیتوانیایی هنوز هم بزرگترین مانع برای خارجیهایی است که به دنبال کار در این کشور هستند. اگر پس از فارغ التحصیلی در نظر دارید که در این کشور اقامت داشته باشید، بهترین راه این است که یک دوره زبان لیتوانیایی را بگذرانید تا بتوانید شانس خود را برای رقابت با متقاضیان کار داخلی افزایش دهید.
[1] Montessori
[2] Waldorf
[3] Suzuki